Iedereen kan stekken

Planten willen zich voortplanten. Dat doen ze met zaden en een deel van de planten gebruikt daarnaast nog andere manieren. Je kunt ze dan scheuren of afknippen en daarna stekken. Als je om je heen kijkt, zie je deze diverse vormen van vermeerderen overal. Er is veel variatie. Wat te doen!?

Het meest eenvoudige stappenplan

Kijk in de straat of er mensen met leuke planten zijn en vraag of je een stekje mag. Vraag tips en zet de plant later op ongeveer dezelfde plek (licht en regen) in je eigen tuin.

Hoe pak je het stekken en planten aan?
Dit is het eenvoudigste stappenplan.

  1. Welke plant is het?
    Maak een foto en gebruik de app: Plantnet. In Plantnet staan zowel inheemse planten als cultuurplanten. Je kunt ook oa Googlelens gebruiken, maar die is minder nauwkeurig.
  2. Zoek op internet uitleg over het vermeerderen van deze plant (en ook wat de plant nodig heeft en waar je die kunt planten). Kijk op een paar sites en haal daar de hoofdlijn uit.
  3. Ga aan de slag!
    Probeer het een keer. Is het niet het juiste seizoen? Zet de actie met de info in je agenda 😉
  4. Heb je teveel? Geef het kado!

Na een tijdje krijg je oog voor te stekken planten. Dan zie je de wortelstokken en afleggers. Het steeds dikker worden van de planten, die je dan in stukken kunt delen en uitdelen.

Even de diepte in

Eenvoudige indeling van planten
Je hebt planten die 1 jaar oud worden. Zij verspreiden zich met zaden.
Je hebt planten die twee jaar worden. Deze planten bloeien meestal pas in het tweede jaar en sterven daarna af. Na het eerste jaar kun je ze vermeerderen, verplanten of weggeven.
De meerjarige planten zijn het beste te vermeerderen en stekken. We noemen dit ook vaste planten.

Algemene tips
Ervaren stekkers delen planten het hele jaar en weten dan wat ze moeten doen.
Ben je beginner, start dan in de ideale scheur-, deel- en stekseizoenen.
Voor planten met kluit zijn de herfst en winter meestal de ideale plantseizoenen. Als de planten in rust zijn hebben ze alle voedingsstoffen in de wortels. In deze seizoenen is de grond vochtiger en drogen de planten minder snel uit. Als het lichter wordt gaan de planten op het juiste moment wortelen en groeien.
Voor afgeknipte plantdelen is het voorjaar het ideale seizoen. De plantdelen zitten dan vol groeikracht.

Manieren van vermeerderen van planten
Scheuren Haal de grote kluiten voorzichtig uit de grond en verdeel deze in kleinere delen. Soms kun je een stuk afbreken, soms gaat het beter met een snoeischaar of, voor grote kluiten, een spade. Zorg ervoor dat elk deel wortels heeft en verplant ze direct in de grond of in potten. Geef de planten na het scheuren goed water.
Voorbeelden: Geraniumsoorten, Sedum, Hosta, Bieslook, Lisdodde en varens en grassen zoals Zwenkgras. Kruiden: Munt, Salie, Oregano en Lavendel.
Stekken – Snijd (afhankelijk van de soort) een nieuwe gezonde tak, wortel, blad, of stengel van een plant af en zet dit in water of een potgrondmengsel om wortels te ontwikkelen. Dit kan in de lente bij veel meerjarige planten.
Voorbeelden: Rozemarijn, Salie, Clematis, Passiebloem, Fuchsia, Tomaat, Aubergine, Basilicum en Munt.
Delen Knollen en bollen kun je na de bloei uitgraven. Je haalt ze uit elkaar en plant in de herfst of winter de bollen en knollen op een andere plek of je geeft ze weg.
Voorbeelden: Knollen: Krokus, Boshyacint, Freesia, Gladiool en Crocosmia en de Aardappel.
Bollen: Tulpen, Narcis, Blauwe druifjes, Ui, Knoflook.
Afleggen – Sommige planten maken boven de grond uitlopers met nieuwe plantjes eraan. Als deze plantjes veel wortels hebben, kun je de uitloper doorknippen en de plantjes verplanten. Onder de grond kan een plant wortelstokken laten groeien waarvan op verschillende plekken nieuwe stengels uit de grond omhoog. Ook deze wortelstok met of zonder stengels kun je uitsteken en plant je 5 centimer diep in de grond.
Voorbeelden: Uitlopers: Aardbeien, Klimop, Bramen. Wortelstokken: Gember, Iris, Rabarber, Munt, sommige Varens.

Sommige planten hebben tijd nodig om zich te herstellen en kweek je eerst in huis, of in de schaduw, of in een potje, om de planten goed wortel te laten schieten. Als er geen kans meer is op vorst aan de grond, ga je ze planten.

Dit hele verhaal weerhoudt je er misschien van om te stekken, scheuren of delen en uitdelen. Met het eenvoudige stappenplan, bovenaan deze pagina, hoeft dat niet. Zet de acties in je agenda, probeer het en wees geduldig ;).

Leiden 2022 Dag 356 – TOEKOMST

Op 22 december 2022 wordt de Stadsgehoorzaal omgetoverd tot het Finale Festival van Leiden European City of Science en de stad is van harte uitgenodigd om dit met ons te vieren! We blikken terug op een bijzonder jaar vol wetenschap, kennis, kunst en kunde. Natuurlijk kun je de mooiste activiteiten nog eens meebeleven. Maar we gaan ook vooruitkijken, want het dagthema op 22 december is: TOEKOMST. 

In het finale festival staan de mooiste, leukste, interessantse activiteiten van het jaar 2022.
Wij staan er met de Voedselmarkt. Een deel van de groep kan echter niet. Gelukkig hadden anderen wel interesse, waardoor er nu een tentoonstelling over Kaas bij was en de Herenboeren.

Tijdens het eten ben ik aangeschoven bij Nynke Laverman en heb met haar man over allerlei onderwerpen gesproken (in het fries).

LINKS
Video’s tijdens Leiden City of Science
De thema’s die ik ingevuld heb, vind je bij de tag 2022

Leiden 2022 Dag 355 – HOUT

Help mee tijdens deze oogstmiddag! Red Leidse boompjes door te oogsten in Wijkpark Merenwijk en geef de boompjes een tweede leven.

Onder de vlag van Meerbomen.nu en IVN organiseert bomenkenner Ant Brandenburg op de Dag van het Hout een oogstmiddag. Tijdens deze middag gaan jullie samen op zoek naar overdadige, ongewenste zaailingen; kleine boompjes die beheerders laten weghalen en versnipperen. Deze boompjes worden vandaag geoogst en naar boeren en voedselbossen in de buurt gebracht. Zo worden de boompjes verplant en geef je ze een tweede kans, wat zal bijdragen aan de biodiversiteit, CO2 opslag, stressvermindering en algemene gezondheid!

Een deel van de oogst gaat naar Voedselbos Okkerheide, Voedselbos Matilo en Joost van Schie, boer op de Eenzaamheid. Help je mee met het oogsten? Dan mag je achteraf ook een eigen boompje meenemen.

Meer weten over de prachtige bomen? Er worden vandaag ook twee bomenspeurtochten georganiseerd door Ant Brandenburg: om 10.00 uur en om 11.00 uur. Lukt het je niet om erbij te zijn? Geniet dan thuis van het webinar ‘Wat bomen ons vertellen’ van Valerie Trouet. 

Meer informatie over de Dag van het Hout is te vinden via deze link

Deze activiteit is Nederlandstalig.

Locatie: Wijkpark Merenwijk Leiden, Parkzicht 100, Leiden 

Tijd: 13.00 – 16.00 uur 

Leiden 2022 Dag 289 – VOEDSEL

Deze dag organiseer ik vanuit de Leidse Donut Coalitie, i.s.m. vele Leidse en regionale partners, waaronder Libertas, IVN, Stichting NaarBuiten, Kamerkoor Con Passione, Bomenbond, Naturalis en boerderijen uit de omgeving. Het uitgebreide programma is te vinden via deze link. De Voedselmarkt op 16 oktober was een succes. De organisatie van Leiden City of Science nodigt ons uit om in de FINALE te staan op 22 december 2022.

In mei hadden we samen een informele bijeenkomst over Lokaal Voedsel. We identificeerden thema’s, organiseerden een avond over Voedsel en de Voedselraad in het Groene Ideecafe en we beslisten toen om de dag van het VOEDSEL van Leiden 2022 City of Science op 19 oktober in te vullen.

Aan mij de taak om de aftrap te doen en de wethouder, Fleur Spijker, rond te leiden.
Van de bijeenkomst zijn door het Leids Dagblad en Sleutelstad prachtige impressies gemaakt (met foto’s, tekst en interviews). Bijna alles van de markt komt aan bod!

——————-

Leer alles over lokaal en goedkoop voedsel bij Voedsel om de Hoek. Tijdens deze activiteit kom je erachter dat voedsel niet van ver weg hoeft te komen om goed te smaken. Een voedselmarkt die je met een hele hoop (lekkere!) inspiratie zal verlaten.

Voedsel reist af en toe de hele wereld over voordat het op je bord belandt. Dat is logisch, want dat voedsel ligt voor ons klaar in de supermarkt. Af en toe vergeten we echter dat er om de hoek van alles te eten valt, gezond én goedkoop. Kom daarom naar ‘Voedsel om de hoek’!

‘Voedsel om de hoek’ is een voedselmarkt waar je leert om je eigen groente en fruit te kweken, restjes te hergebruiken en lokaal eten te kopen. De activiteit is toegankelijk voor alle leeftijden. Zo kunnen kinderen broodjes bakken boven vuur, wildplukken en plantjes kweken. Ook het Kamerkoor Con Passione komt optreden, en zullen de dag feestelijk afsluiten.

Voedsel om de hoek is een initiatief van de Donut Coalitie Leiden, i.s.m. vele Leidse en regionale partners, waaronder Libertas, IVN, Stichting NaarBuiten, Kamerkoor Con Passione, Bomenbond, Naturalis en boerderijen uit de omgeving.

Meer informatie is te vinden via deze link.

Deze activiteit is Nederlands- en Engelstalig.

Locatie: De Parelvissers, Bizetpad 8, Leiden (zorglocatie in Zuid-West)

Tijd: 14.00 – 17.00 uur

Entree: Gratis, vrije inloop

Leiden 2022 Dag 273 – TIJD

Loop mee in een rustige rondwandeling en laat je meevoeren door de tijd in een hoorspel. Sta stil bij het nu en de toekomst en ervaar het ontstaan van het leven, de aarde en de mens.

Op 30 september zal Ant Brandenburg een hoorspelwandeling organiseren, startend in het centrum van Oegstgeest. Als gids van de Tegentijd zal ze deelnemers begeleiden in een reis door de tijd. Er wordt stil gestaan bij onderwerpen als het heelal, de sterren en de aarde. Ook wordt het gesprek geopend over het leven, de mens, dieren en planten.

Hoe zal de toekomstige tijd eruitzien? Ontmoet iemand met wie je in gedachten in gesprek gaat. Naast het leiden van de route door de wijk, begeleidt Ant je in een korte zelfreflectie. Een reis door de tijd, en door jezelf.  

Klaar om te vertrekken?

____________________

Meer informatie over de Turnclub vind je op de website.
Voor info over de Tegentijd klik hier.
De oorspronkelijke site is Leiden 2022 City of Science.

Leiden 2022 Dag 239 – VLEERMUIS

De Leidse Amateur Fotografen Vereniging kiezen in 2022 voor elke week een onderwerp om te fotograferen. Henk Aschman had de Vleermuis gekozen en nam contact met me op om een foto te maken. Een levende vleermuis is niet gemakkelijk op de foto te krijgen, in het museum van Naturalis hingen geen mooie exemplaren en daarom vroeg ik Pepijn Kamminga, of Henk een vleermuis uit de collectie mocht fotograferen. Pepijn is collectiebeheerder van de Zoogdieren van Naturalis en vond dat goed. Ik had voor hem twee jaar lang eekhoornschedeltjes gefotografeerd en gedigitaliseerd.

In de toren wilde Henk mij met de vleermuizen op de foto hebben. Dat leidde tot dit artikel in het Leidsch Nieuwsblad. De tekst is van mij.

Alle, uiteindelijk 52, artikelen in het Leids Nieuwsblad zijn gebundeld in Dit leidde tot een mooi overzichtelijk boekje: Het weten waard ,Bruggen slaan tussen wetenschap en lokale samenleving. In het boekje staan de foto’s met een ingekorte tekst.

Leiden 2022 Dag 239 – VLEERMUIS

De link ging naar de site Wijkpark Merenwijk.

Aankondiging in Leids Nieuwsblad (p9) met een foto in de collectietoren van Naturalis, met een vleermuisje in mijn hand.

Links
Oorspronkelijke pagina Leiden 2022
Alle dagonderwerpen in 2022
Informatie over vleermuizen op site Wijkpark Merenwijk.

Leiden 2022 Dag 119 – OERKNAL

Wat gebeurt er allemaal na de oerknal?

Neem de tijd voor een rustige wandeling van een uur en laat je meevoeren met hoorspel De Tegentijd. Ervaar het ontstaan van het heelal en de sterren na de oerknal. Het ontstaan van de aarde en de ontwikkeling van het leven. Sta stil bij het ontstaan van de mens en haar toekomst. In die toekomst ontmoet je in het hoorspel iemand uit een toekomstige generatie en gaat met haar in gesprek.

De tijdgids bij deze wandeling is Ant Brandenburg. Zij neemt je mee op een route die past bij het hoorspel en begeleidt je bij een korte zelfreflectie.

Meer informatie over de organisatie vind je op de website.
Voor info over de Tegentijd klik hier.
De oorspronkelijke site van Leiden 2022 City of Science.

De dag van het HOUT

Leiden is in 2022 European City of Science en deze dag is georganiseerd onder het programma Kennis door de Wijken. Iedere dag heeft een eigen thema en op 21 december is het thema HOUT. Op het programma staan het oogsten van boompjes in Wijkbos Merenwijk, voorafgegaan door een natuurwandeling. Verder kun je luisteren naar naar ‘Wat bomen ons over de wereldgeschiedenis kunnen vertellen’.

Waarom aandacht voor HOUT?
Hout is voor ons een vanzelfsprekendheid. Het is bouwmateriaal voor onze huizen en tuinen en we zitten op stoelen en aan tafels. Met papier delen we via boeken en kranten onze kennis en in karton worden pakketten vervoerd.
Vroeger was het zelfs de enige brandstof en werden er kerken en schepen van gebouwd. Elk houtsoort werd voort iets anders gebruikt. In de bomenspeurtocht vind je hier voorbeelden van.
En ook in de toekomst blijft hout belangrijk. Niet alleen voor de opslag van CO2, waar meerbomen.nu hard aan werkt, maar ook voor de biodiversiteit en onze gezondheid.
Het belang van bomen is groot.
En omdat ik me weleens afvraag of we de bomen in onze eigen straten nog wel zien staan, vraag ik op deze dag aandacht voor de Bomen, de basis van HOUT.

Dagprogramma Bomen in 2022

  • 10 uur start Natuurwandeling met aandacht voor de bomen
  • 13 uur start boompjes oogsten
  • Hele dag: luisteren naar webinar over ‘Wat bomen ons over de wereldgeschiedenis kunnen vertellen’.

Wil je meedoen? Bij ieder onderdeel staat de manier van aanmelden.

Leer bomen bekijken en herkennen
Om 10 uur kun je meelopen met de natuurwandeling in Wijkpark Merenwijk. We bekijken vooral de bomen en alles wat er omheen leeft. De bomenspeurtocht is de leidraad van de wandeling en leidt je in ongeveer een uur langs 22 verschillende bomen. En deze keer wordt je bij het eerste deel van de wandeling begeleid door de maker.
Voor wie is de speurtocht?
De speurtocht is geschikt voor mensen die bomen willen leren kennen en voor ouders / grootouders met kinderen.
Aanmelden voor een wandeling doe je met dit formulier.

Oogstmiddag van boompjes in Wijkpark Merenwijk
Onder de vlag van Meerbomen.nu en IVN organiseer ik vanaf 13 uur een oogstmiddag.
Iedereen is van harte welkom om te helpen. Een deel van de oogst gaat naar Voedselbos Okkerheide, naar Voedselbos Matilo en naar Joost van Schie, boer op de Eenzaamheid. En help je mee met het oogsten, dan mag je natuurlijk zelf ook boompjes meenemen.
Wie kunnen meedoen met oogsten?
Gezinnen mogen samen komen en kinderen van 10 jaar en ouder (en dus ook volwassenen!) mogen zelfstandig meedoen. Neem zoveel mogelijk je eigen schop en handschoenen mee.
Aanmelden is fijn en gaat gemakkelijk via de bomenplanner van Meerbomen.nu.

Webinar ‘Wat bomen ons vertellen’
Kijk en luister naar het webinar over ‘Wat bomen ons vertellen’ van Valerie Trouet, dat ze in Coronatijd op Stadswerk gegeven heeft. Trouet is dendrochronoloog en schreef het boek: ‘Wat bomen ons vertellen’. Aan de hand van jaarringen bestudeert ze het klimaat uit het verleden en de invloed ervan op ecosystemen en samenlevingen. In haar boek toont ze aan dat dendrochronologie zich heeft ontwikkeld tot een van de belangrijkste instrumenten om de complexe interacties tussen bossen, mensen en het klimaat te bestuderen. De rode draad is de geschiedenis van houtgebruik en ontbossing, die ons in staat heeft gesteld het verleden te bestuderen en een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van onze planeet in de toekomst.
In het webinar begeleid ze je door de menselijke geschiedenis en de dendrochronologie.
Nieuwsgierig? Stuur een mailtje en je krijgt per ommegaande de link om zelf op een geschikt moment te kijken.

Boompje planten – tips

Keuze van een boompje en de plek

Als je graag een boom in je tuin wilt, dan heb je vast een voorkeur voor een boompje. Maar zo’n boompje heeft ook zijn eigen voorkeuren. Op de site van meerbomen.nu staat een lijst van alle inheemste bomen met heel kort wat een inheemse boom nodig heeft. Uitgebreide informatie vind je onder andere op: Bomenbieb.nl ; Bomenwijzer.be en Ecopedia.be.

Daarnaast moet je als boomeigenaar zorgen dat je een boom zo plant dat de boom geen overlast gaat geven en geen veiligheidsrisico voor de omgeving wordt. Als de boom later groot wordt, moet de boom voldoende ruimte hebben. Door regelmatig te snoeien zorg je ervoor dat een boom niet te hoog en breed wordt. Of je laat het bij een heg. Dat kan ook bij veel bomen, zoals een beuk, haagbeuk, veldesdoorn, meidoorn, hulst en taxus.

Boompje planten

Plant je boompje met zorg. Maak voor de boom of struik een goed breed en diep gat. Ongeveer een derde dieper en breder dan de wortels. Ga er maar vanuit dat er 10 centimeter grond bovenop de kluit moet. Vul het gat met vochtige losse grond en druk de grond zacht aan. Of gooi een plens water in de kuil en vul de kuil met losse grond. Staat een boompje alleen? zorg dan dat deze de eerste twee jaar wordt ondersteund door één of twee steunpalen.

Nazorg voor de zaailing met kluit of zonder kluit

Het is erg belangrijk dat de jonge aanplant genoeg water krijgt wanneer het een droog voorjaar is. Als de uitbottende blaadjes slap gaan hangen, geef het dan direct water. Blijven de blaadjes slap hangen, dan kun je de zijtakken terugsnoeien. De (beschadigde) wortels van de zaailingen kunnen dan voor voldoende watertoevoer zorgen en aangroeien.

Bomen en struiken die met kale wortels worden geplant (zonder kluit), hebben iets minder overlevingskans dan bomen en struiken mét kluit. Geef ze dan ook de tijd om aan te slaan! Als ze het eerste jaar nog niet veel uitlopen, wil dat niet zeggen dat ze dat het jaar erna niet alsnog doen. Heb geduld, bomen hebben de tijd.

Elke tuin een kruin

kruin in tuin

Voordelen van een boom in je tuin
Waarom heeft elke tuin een kruin nodgi? Een boom of struik in de tuin of op het balkon heeft een aantal voordelen (zie de site de groene stad):

  • Bij hitte is er schaduw en door verdamping een koelere plek in de tuin en op het balkon
  • Een boom dempt geluid en verbetert het uitzicht
  • Uitzicht op groen vermindert stress
  • De tuin houdt langer regenwater vast
  • De waarde van de woning wordt hoger
  • En! een boom en struik trekt meer vogels, kleine zoogdieren en insecten naar je tuin. Je creëert een plek om te broeden, voedsel te vinden, te schuilen en te overwinteren.  

Start van 1 miljoen bomen in Nederland
In het voorjaar van 2020 wilde de gemeente meedoen met het planten van een miljoen bomen. Het kwam niet van de grond. Maar omdat ik het een hele leuke actie vond, ging ik naar de kennismakingsdag van Meerbomen.nu in oktober 2020 en besluit op kleine schaal mee te doen in het bos van Wijkpark Merenwijk.

Ik regelde een hub in het parkbos bij de Haardstee en zorgde voor toestemming van de gemeente Leiden. Ondertussen deed ik een paar keer mee met Franke van der Laan van Stichting MEERGroen met het oogsten van boompjes.

Door de jonge boompjes te ‘oogsten’ geef je deze boompjes een tweede leven, omdat je ze op een plek plant waar ze oud kunnen worden. Normaal rooien groenbeheerders de boompjes langs paden of dunnen de bosjes uit. Dat betekent dat ze weggehaald of versnipperd worden. De grotere exemplaren komen soms op een takkenril. Bij het dunnen haal je niet alle boompjes weg, maar je geeft boompjes voldoende ruimte om tot een mooie struik of boom uit te groeien. En je laat boompjes staan die schaars zijn in het gebied. Je kunt dus niet zomaar overal boompjes weghalen. Je moet wat kennis van het gebied hebben. Daarom oogst je meestal samen met een natuurbeheerder of ecologisch adviseur. Van Groenbeheer mag ik als Natuurgids van het park en als ‘oogstbegeleider van Meerbomen.nu’ zelfstandig aan de slag.

Vanaf november 2020 haal ik zo nu en dan jonge boompjes uit het park en gebruik de hub om ze tijdelijk in te kuilen. Een paar van de afnemers van boompjes helpen mee met het oogsten en nemen de boompjes direct mee naar hun plantplek.

Door Corona blijft de kinderboerderij in de winter van 2020 dicht. Gelukkig kan ik mensen meenemen naar de hub bij de Haardstee op het terrein van de kinderboerderij. Samen scheppen we de boompjes uit de hub. Uiteindelijk krijgen 224 jonge boompjes een nieuw thuis bij ‘boeren, burgers en buitenlui’. Om wat preciezer te zijn: 33% ging naar tuinen, de rest ging naar een tiny forest, voedselbos, broekbos en om een heg aan te vullen. Allemaal gratis, zoals bij meerbomen.nu past.

Geoogste boompjes in 2020-2021

Na dit resultaat nodigen Meerbomen.nu en IVN me uit om bij hun webinars te vertellen over het ‘in het klein’ starten van een oogstlocatie. En gaf ik een workshop bij het bomenfestival. Daaruit ontstaat mijn stappenplan voor het regelen van een oogstlocatie.

Gemeente Leiden wil in Elke tuin een Kruin
In de zomer van 2021 vraagt de gemeente Leiden me of ze met me mogen praten over mijn oogstactie, want ze willen het gemeentebreed aan gaan pakken! Elke tuin moet een Kruin. Ik geef ze al mijn informatie en breng ze in contact met meerbomen.nu.

Op 27 november 2021 heeft de gemeente de eerste oogst- en uitdeeldag op 3 locaties in de stad. Ook in Wijkpark Merenwijk. Wethouder Ashley North opent de dag en helpt de hele ochtend met het oogsten, samen met nog 8 vrijwilligers. Theo en ik begeleiden het oogsten en sorteren de boompjes. We hebben minimaal 15 soorten.
In de middag komen mensen boompjes ophalen. En ondanks het natte weer delen we heel snel de geschikte boompjes uit. Ik ga zelfs nog voor speciale verzoekjes het park in. Tegelijkertijd brengen een aantal mensen boompjes uit eigen tuin of groentetuin, die over zijn. Dit is de doneer-een-zaailing-actie van Meerbomen.nu.

Waarschijnlijk volgen er meer door de gemeente georganiseerde dagen. Ondertussen ga ik door met het organiseren van dagen en leveren van boompjes. Mail mij, wanneer je hier meer informatie over wilt.

Wat informatie op een rij

Betrokken partijen bij het initiatief