Iedereen kan stekken

Planten willen zich voortplanten. Dat doen ze met zaden en een deel van de planten gebruikt daarnaast nog andere manieren. Je kunt ze dan scheuren of afknippen en daarna stekken. Als je om je heen kijkt, zie je deze diverse vormen van vermeerderen overal. Er is veel variatie. Wat te doen!?

Het meest eenvoudige stappenplan

Kijk in de straat of er mensen met leuke planten zijn en vraag of je een stekje mag. Vraag tips en zet de plant later op ongeveer dezelfde plek (licht en regen) in je eigen tuin.

Hoe pak je het stekken en planten aan?
Dit is het eenvoudigste stappenplan.

  1. Welke plant is het?
    Maak een foto en gebruik de app: Plantnet. In Plantnet staan zowel inheemse planten als cultuurplanten. Je kunt ook oa Googlelens gebruiken, maar die is minder nauwkeurig.
  2. Zoek op internet uitleg over het vermeerderen van deze plant (en ook wat de plant nodig heeft en waar je die kunt planten). Kijk op een paar sites en haal daar de hoofdlijn uit.
  3. Ga aan de slag!
    Probeer het een keer. Is het niet het juiste seizoen? Zet de actie met de info in je agenda 😉
  4. Heb je teveel? Geef het kado!

Na een tijdje krijg je oog voor te stekken planten. Dan zie je de wortelstokken en afleggers. Het steeds dikker worden van de planten, die je dan in stukken kunt delen en uitdelen.

Even de diepte in

Eenvoudige indeling van planten
Je hebt planten die 1 jaar oud worden. Zij verspreiden zich met zaden.
Je hebt planten die twee jaar worden. Deze planten bloeien meestal pas in het tweede jaar en sterven daarna af. Na het eerste jaar kun je ze vermeerderen, verplanten of weggeven.
De meerjarige planten zijn het beste te vermeerderen en stekken. We noemen dit ook vaste planten.

Algemene tips
Ervaren stekkers delen planten het hele jaar en weten dan wat ze moeten doen.
Ben je beginner, start dan in de ideale scheur-, deel- en stekseizoenen.
Voor planten met kluit zijn de herfst en winter meestal de ideale plantseizoenen. Als de planten in rust zijn hebben ze alle voedingsstoffen in de wortels. In deze seizoenen is de grond vochtiger en drogen de planten minder snel uit. Als het lichter wordt gaan de planten op het juiste moment wortelen en groeien.
Voor afgeknipte plantdelen is het voorjaar het ideale seizoen. De plantdelen zitten dan vol groeikracht.

Manieren van vermeerderen van planten
Scheuren Haal de grote kluiten voorzichtig uit de grond en verdeel deze in kleinere delen. Soms kun je een stuk afbreken, soms gaat het beter met een snoeischaar of, voor grote kluiten, een spade. Zorg ervoor dat elk deel wortels heeft en verplant ze direct in de grond of in potten. Geef de planten na het scheuren goed water.
Voorbeelden: Geraniumsoorten, Sedum, Hosta, Bieslook, Lisdodde en varens en grassen zoals Zwenkgras. Kruiden: Munt, Salie, Oregano en Lavendel.
Stekken – Snijd (afhankelijk van de soort) een nieuwe gezonde tak, wortel, blad, of stengel van een plant af en zet dit in water of een potgrondmengsel om wortels te ontwikkelen. Dit kan in de lente bij veel meerjarige planten.
Voorbeelden: Rozemarijn, Salie, Clematis, Passiebloem, Fuchsia, Tomaat, Aubergine, Basilicum en Munt.
Delen Knollen en bollen kun je na de bloei uitgraven. Je haalt ze uit elkaar en plant in de herfst of winter de bollen en knollen op een andere plek of je geeft ze weg.
Voorbeelden: Knollen: Krokus, Boshyacint, Freesia, Gladiool en Crocosmia en de Aardappel.
Bollen: Tulpen, Narcis, Blauwe druifjes, Ui, Knoflook.
Afleggen – Sommige planten maken boven de grond uitlopers met nieuwe plantjes eraan. Als deze plantjes veel wortels hebben, kun je de uitloper doorknippen en de plantjes verplanten. Onder de grond kan een plant wortelstokken laten groeien waarvan op verschillende plekken nieuwe stengels uit de grond omhoog. Ook deze wortelstok met of zonder stengels kun je uitsteken en plant je 5 centimer diep in de grond.
Voorbeelden: Uitlopers: Aardbeien, Klimop, Bramen. Wortelstokken: Gember, Iris, Rabarber, Munt, sommige Varens.

Sommige planten hebben tijd nodig om zich te herstellen en kweek je eerst in huis, of in de schaduw, of in een potje, om de planten goed wortel te laten schieten. Als er geen kans meer is op vorst aan de grond, ga je ze planten.

Dit hele verhaal weerhoudt je er misschien van om te stekken, scheuren of delen en uitdelen. Met het eenvoudige stappenplan, bovenaan deze pagina, hoeft dat niet. Zet de acties in je agenda, probeer het en wees geduldig ;).

Leiden 2022 Dag 355 – HOUT

Help mee tijdens deze oogstmiddag! Red Leidse boompjes door te oogsten in Wijkpark Merenwijk en geef de boompjes een tweede leven.

Onder de vlag van Meerbomen.nu en IVN organiseert bomenkenner Ant Brandenburg op de Dag van het Hout een oogstmiddag. Tijdens deze middag gaan jullie samen op zoek naar overdadige, ongewenste zaailingen; kleine boompjes die beheerders laten weghalen en versnipperen. Deze boompjes worden vandaag geoogst en naar boeren en voedselbossen in de buurt gebracht. Zo worden de boompjes verplant en geef je ze een tweede kans, wat zal bijdragen aan de biodiversiteit, CO2 opslag, stressvermindering en algemene gezondheid!

Een deel van de oogst gaat naar Voedselbos Okkerheide, Voedselbos Matilo en Joost van Schie, boer op de Eenzaamheid. Help je mee met het oogsten? Dan mag je achteraf ook een eigen boompje meenemen.

Meer weten over de prachtige bomen? Er worden vandaag ook twee bomenspeurtochten georganiseerd door Ant Brandenburg: om 10.00 uur en om 11.00 uur. Lukt het je niet om erbij te zijn? Geniet dan thuis van het webinar ‘Wat bomen ons vertellen’ van Valerie Trouet. 

Meer informatie over de Dag van het Hout is te vinden via deze link

Deze activiteit is Nederlandstalig.

Locatie: Wijkpark Merenwijk Leiden, Parkzicht 100, Leiden 

Tijd: 13.00 – 16.00 uur 

Boompje planten – tips

Keuze van een boompje en de plek

Als je graag een boom in je tuin wilt, dan heb je vast een voorkeur voor een boompje. Maar zo’n boompje heeft ook zijn eigen voorkeuren. Op de site van meerbomen.nu staat een lijst van alle inheemste bomen met heel kort wat een inheemse boom nodig heeft. Uitgebreide informatie vind je onder andere op: Bomenbieb.nl ; Bomenwijzer.be en Ecopedia.be.

Daarnaast moet je als boomeigenaar zorgen dat je een boom zo plant dat de boom geen overlast gaat geven en geen veiligheidsrisico voor de omgeving wordt. Als de boom later groot wordt, moet de boom voldoende ruimte hebben. Door regelmatig te snoeien zorg je ervoor dat een boom niet te hoog en breed wordt. Of je laat het bij een heg. Dat kan ook bij veel bomen, zoals een beuk, haagbeuk, veldesdoorn, meidoorn, hulst en taxus.

Boompje planten

Plant je boompje met zorg. Maak voor de boom of struik een goed breed en diep gat. Ongeveer een derde dieper en breder dan de wortels. Ga er maar vanuit dat er 10 centimeter grond bovenop de kluit moet. Vul het gat met vochtige losse grond en druk de grond zacht aan. Of gooi een plens water in de kuil en vul de kuil met losse grond. Staat een boompje alleen? zorg dan dat deze de eerste twee jaar wordt ondersteund door één of twee steunpalen.

Nazorg voor de zaailing met kluit of zonder kluit

Het is erg belangrijk dat de jonge aanplant genoeg water krijgt wanneer het een droog voorjaar is. Als de uitbottende blaadjes slap gaan hangen, geef het dan direct water. Blijven de blaadjes slap hangen, dan kun je de zijtakken terugsnoeien. De (beschadigde) wortels van de zaailingen kunnen dan voor voldoende watertoevoer zorgen en aangroeien.

Bomen en struiken die met kale wortels worden geplant (zonder kluit), hebben iets minder overlevingskans dan bomen en struiken mét kluit. Geef ze dan ook de tijd om aan te slaan! Als ze het eerste jaar nog niet veel uitlopen, wil dat niet zeggen dat ze dat het jaar erna niet alsnog doen. Heb geduld, bomen hebben de tijd.

Elke tuin een kruin

kruin in tuin

Voordelen van een boom in je tuin
Waarom heeft elke tuin een kruin nodgi? Een boom of struik in de tuin of op het balkon heeft een aantal voordelen (zie de site de groene stad):

  • Bij hitte is er schaduw en door verdamping een koelere plek in de tuin en op het balkon
  • Een boom dempt geluid en verbetert het uitzicht
  • Uitzicht op groen vermindert stress
  • De tuin houdt langer regenwater vast
  • De waarde van de woning wordt hoger
  • En! een boom en struik trekt meer vogels, kleine zoogdieren en insecten naar je tuin. Je creëert een plek om te broeden, voedsel te vinden, te schuilen en te overwinteren.  

Start van 1 miljoen bomen in Nederland
In het voorjaar van 2020 wilde de gemeente meedoen met het planten van een miljoen bomen. Het kwam niet van de grond. Maar omdat ik het een hele leuke actie vond, ging ik naar de kennismakingsdag van Meerbomen.nu in oktober 2020 en besluit op kleine schaal mee te doen in het bos van Wijkpark Merenwijk.

Ik regelde een hub in het parkbos bij de Haardstee en zorgde voor toestemming van de gemeente Leiden. Ondertussen deed ik een paar keer mee met Franke van der Laan van Stichting MEERGroen met het oogsten van boompjes.

Door de jonge boompjes te ‘oogsten’ geef je deze boompjes een tweede leven, omdat je ze op een plek plant waar ze oud kunnen worden. Normaal rooien groenbeheerders de boompjes langs paden of dunnen de bosjes uit. Dat betekent dat ze weggehaald of versnipperd worden. De grotere exemplaren komen soms op een takkenril. Bij het dunnen haal je niet alle boompjes weg, maar je geeft boompjes voldoende ruimte om tot een mooie struik of boom uit te groeien. En je laat boompjes staan die schaars zijn in het gebied. Je kunt dus niet zomaar overal boompjes weghalen. Je moet wat kennis van het gebied hebben. Daarom oogst je meestal samen met een natuurbeheerder of ecologisch adviseur. Van Groenbeheer mag ik als Natuurgids van het park en als ‘oogstbegeleider van Meerbomen.nu’ zelfstandig aan de slag.

Vanaf november 2020 haal ik zo nu en dan jonge boompjes uit het park en gebruik de hub om ze tijdelijk in te kuilen. Een paar van de afnemers van boompjes helpen mee met het oogsten en nemen de boompjes direct mee naar hun plantplek.

Door Corona blijft de kinderboerderij in de winter van 2020 dicht. Gelukkig kan ik mensen meenemen naar de hub bij de Haardstee op het terrein van de kinderboerderij. Samen scheppen we de boompjes uit de hub. Uiteindelijk krijgen 224 jonge boompjes een nieuw thuis bij ‘boeren, burgers en buitenlui’. Om wat preciezer te zijn: 33% ging naar tuinen, de rest ging naar een tiny forest, voedselbos, broekbos en om een heg aan te vullen. Allemaal gratis, zoals bij meerbomen.nu past.

Geoogste boompjes in 2020-2021

Na dit resultaat nodigen Meerbomen.nu en IVN me uit om bij hun webinars te vertellen over het ‘in het klein’ starten van een oogstlocatie. En gaf ik een workshop bij het bomenfestival. Daaruit ontstaat mijn stappenplan voor het regelen van een oogstlocatie.

Gemeente Leiden wil in Elke tuin een Kruin
In de zomer van 2021 vraagt de gemeente Leiden me of ze met me mogen praten over mijn oogstactie, want ze willen het gemeentebreed aan gaan pakken! Elke tuin moet een Kruin. Ik geef ze al mijn informatie en breng ze in contact met meerbomen.nu.

Op 27 november 2021 heeft de gemeente de eerste oogst- en uitdeeldag op 3 locaties in de stad. Ook in Wijkpark Merenwijk. Wethouder Ashley North opent de dag en helpt de hele ochtend met het oogsten, samen met nog 8 vrijwilligers. Theo en ik begeleiden het oogsten en sorteren de boompjes. We hebben minimaal 15 soorten.
In de middag komen mensen boompjes ophalen. En ondanks het natte weer delen we heel snel de geschikte boompjes uit. Ik ga zelfs nog voor speciale verzoekjes het park in. Tegelijkertijd brengen een aantal mensen boompjes uit eigen tuin of groentetuin, die over zijn. Dit is de doneer-een-zaailing-actie van Meerbomen.nu.

Waarschijnlijk volgen er meer door de gemeente georganiseerde dagen. Ondertussen ga ik door met het organiseren van dagen en leveren van boompjes. Mail mij, wanneer je hier meer informatie over wilt.

Wat informatie op een rij

Betrokken partijen bij het initiatief

Bollen voor 50 jaar Merenwijk

Het busje van Gemiva Cronesteijn, vol met cliënten, komt langs bij mijn huis. Ze brengen me bloembollen van het bloembollenasiel. Cliënten van Gemiva voeden en drogen de ingeleverde uitgebloeide bloembollen en komen het resultaat nu brengen. Het busje druppelt leeg. Eén voor één dropt een cliënt een zak bloembollen in mijn gang. Margreeth van Gemiva had nog een paar zakken liggen en besluit me alles wat ze over heeft te geven. Volgens haar weet ik wel manieren om ze op de goede plek te laten landen.

Twee dagen later levert de post een doos met 250 biologische bloembollen. Het zijn Red Impressions. Ze hebben de rode kleur van de gemeente Leiden en van de Wijkvereniging Merenwijk. De bollen zijn door de gemeente Leiden gedoneerd aan de wijk.

Wat is de bedoeling?
Het is een verjaardagscadeau aan de wijk, omdat de Merenwijk 50 jaar geleden is ontstaan.
Op 2 en 4 november 2021 planten kinderen van de Bredeschool Merenwijk de bollen tijdens de Natuurwijsles. De tulpen planten ze in de vorm van een 50. De bloembollen van het asiel planten ze om de 50 heen. Een paar kinderen vragen of we in de lente naar het resultaat gaan kijken. Dat doen we, want in de lente krijgen ze hun volgende Natuurwijsles.

Mooi, maar waar moet de rest van de bollen heen !?

  • Rondom de tulpenbollen in de 50 kan ik maar een paar bollen kwijt. Gelukkig willen de kinderen uit de klassen ook bollen voor hun ouders mee en gaan de groepen 1 tot en met 3 een zak bollen planten bij de school.
  • Een grote zak gaat mee naar de werkdag van Voedselbos Okkerheide. Er zijn veel mensen komen helpen en de bollen zijn daarom van harte welkom. Naar eigen inzicht plant iedereen bollen langs de paadjes in het voedselbos.
  • De Haardstee krijgt een zak, als beloning voor het maken van de hangende buitenbak. De cliënten van de Pauwenveer (locatie van de Haardstee) hebben de smalle bak gemaakt, die tijdens Coronatijd aan het buitenhek van kinderboerderij Merenwijk hing. In deze bak brachten wijkbewoners de uitgebloeide bloembollen. Andere wijkbewoners haalden er bollen uit om in de eigen tuin te zetten en de rest bracht Wilma naar Gemiva Cronesteijn.
  • Dan gaat er nog een zak naar Hoeve Dijkzicht in Leiderdorp. Jamie geeft de bollen een mooie plek tijdens zijn bomenplantdag. Ik leerde hem kennen tijdens de oogstdag op de natuurspeeltuin in Leiderdorp. Daar organiseerde hij een oogstdag onder de vlag van Meerbomen.nu. Als oogstbegeleider van Meerbomen heb ik daar meegeholpen.
  • Een paar kleine zakjes of bloembollen gaan naar mensen die me geholpen hebben met de bollen of direct enthousiast zijn om ze te planten.

De gang is leeg. En nu wachten op de lente om te zien waar ze allemaal op komen.